Blog / Bilgiler

Amortisör (şok/strut) görevini yapamazsa araç zıplar, yol tutuşu düşer, fren mesafesi uzar, lastikler düzensiz aşınır ve ABS/ESP gibi sistemlerin verimi azalır. Güvenlik için çifti hâlinde (aynı aks) değişim ve ardından rot ayarı önerilir.

Amortisör Ne İş Yapar?

Yayların salınımını sönümler. Böylece:

Lastik yola bastırılır (tutuş)

Gövde salınımı ve zıplama kontrol edilir (konfor + güvenlik)

Frenleme ve yön değiştirme esnasında stabilite sağlanır

“Bitmiş” Amortisörün Belirtileri

Belirti	Ne Anlama Gelir?	Nerede Belirgin?
Zıplama / dalgalanma	Damping yok; yaylar salınımı sürdürüyor	Kasis sonrası, bozuk yolda
Frende burun dalması	Ön amortisör zayıf	Ani frenlerde
Hızlı virajda savrulma/yalpalama	Yanal kontrol kaybı	Rampalı/virajlı yollarda
Tıkırtı/boşluk sesi	İç valf/çubuk aşınması veya takoz-burun lastikleri yıpranmış	Küçük çukurlarda
Yağ sızıntısı	Amortisör iç sızdırmazlık bitmiş	Görsel kontrolde
Düzensiz lastik aşınması (kupa/kama)	Lastik yüzeyi zıplayarak eriyor	Sırt deseninde dalga
ABS/ESP erken/garip devreye girme	Tekerlek yolu takip edemiyor	Islak/kaygan zemin
Farların karşıyı rahatsız etmesi	Gövde salınımı fazla	Gece sürüşü

Not: Tek amortisör bitse bile araç genel davranışı bozulur. Tespit edilen aksın iki tarafı birlikte değiştirilir.

Güvenliğe Etkileri

Fren mesafesi uzar: Lastik zıpladığı için yolla temas azalır.

Aquaplaning riski artar: Su tahliyesi verimsizleşir.

Şerit stabilitesi bozulur: Özellikle yüksek hız ve rüzgârda.

Elektronik sistemler şaşar: ABS/ESP verileri “yanlış” davranışa maruz kalır.

Hızlı Teşhis Adımları (Servise Gitmeden Önce)

Görsel kontrol: Gövdede yağ izi var mı? Tozla karışmış yağ, sızıntı göstergesidir.

Lastiklere bakın: “Kupa/kertik” gibi dalgalı aşınma varsa damping zayıftır.

Kasis testi: Kasis sonrası araç 1–2’den fazla salınım yapıyorsa şüpheli.

Fren–viraj hissi: Burun aşırı dalıyor, virajda yüzer gibi mi? Not edin.

Kesin teşhis için serviste sarsma test standı, yol testi ve takım/bağlantı kontrolü gerekir.

Ne Zaman Değişmeli?

Genel aralık: 60–100 bin km (kullanıma göre değişir)

Ağır kullanım: Bozuk yol, yük, yüksek hız → 40–60 bin km’de kontrol

Yağ sızıntısı / mekanik hasar: Hemen değişim

Yaş faktörü: Km düşük olsa da yıllar içinde iç keçeler yıpranır → belirti varsa gecikmeyin

Değişim Yaparken Dikkat

Çift değişim (aynı aks): Denge için şart.

Üst takoz/rolantı lastikleri ve toz körükleri: Yenileyin; ses ve ömür için kritik.

Yay kontrolü: Kırık/çökmüş yay varsa birlikte değişir.

Rot ayarı: Strut sökülüp takıldıysa mutlaka geometri yapılır.

Tork değerleri: Somun–civata üretici torku ile sıkılmalı.

Sık Yapılan Hatalar

Sadece bir tarafı değiştirmek → Araç çekme/savrulma yapar.

Ucuz, uyumsuz amortisör → Yemez; hem konfor hem tutuş kötüleşir.

Rot ayarını atlamak → Lastik kısa sürede düzensiz aşınır.

Sesin kaynağını ayırt edememek → Z rotu, salıncak burcu, rulman sesi amortisöre benzer. Tüm süspansiyon birlikte kontrol edilmeli.

SSS

Amortisör bitik ama yağ sızdırmıyor olabilir mi?
Evet. İç valf aşınmış olabilir; zıplama ve fren/viraj davranışı belirleyicidir.

Sert amortisör = daha güvenli mi?
Aşırı sertlik tutuşu artırmaz, zıplamayı ve lastik kopuşunu artırabilir. Doğru oran önemlidir.

Sadece geri sekmede ses var, normal mi?
Genelde değil. İç valf/çubuk aşınması veya takoz problemi olabilir.

Havalı/ayarlı süspansiyonda da aynı kurallar geçerli mi?
Evet; hava kaçakları ve kompresör/valf bakımı da ayrıca kontrol edilir.

Özet

Amortisör bitince zıplama, fren mesafesi artışı, virajda savrulma ve düzensiz aşınma görülür.

60–100 bin km aralığında kontrol, belirti varsa gecikmeden değişim.

Aynı aks çifti, rot ayarı ve takoz/körük yenilemesi ile kalıcı çözüm.